Advices for pregnants
ასთმა და ორსულობა
რა არის ბრონქული ასთმა?
ბრონქული ასთმა არის სასუნთქი სისტემის ქრონიკული ანთებითი დაავადება, რომელიც ასოცირებულია სასუნთქი გზების ცვალებად ობსტურქციასა და ბრონქების მომატებულ რეაქტიულობასთან, რაც იწვევს სუნთქვის გაძნელების, მსტვინავი სუნთქვის, გულმკერდის შებოჭილობისა და ხველის განმეორებით ეპიზოდებს, განსაკუთრებით ღამით და/ან ადრე დილით. ბრონქული ასთმის განვითარებაში მეტად მნიშვნელოვანია როგორც გენეტიკური ასევე გარემო (შიდა და გარეგანი) ფაქტორები: ალერგიული მემკვიდრეობა, აეროალერგენებთან ხშირი კონტაქტი, ვირუსული და სხვა ატიპიური მიკროორგანიზმებით ინფიცირება, არადამაკმაყოფილებელი საყოფაცხოვრებო პირობები და სხვა.
ბრონქული ასთმა რეპროდუქციული ასაკის ქალთა დაახლოებით 4-12 %-ს აღენიშნება.
ბრონქული ასთმის მიმდინარეობა ორსულობის დროს:
ქალთა უმროვლესობაში, რომლებიც დაავადებული არიან ასთმით, ორსულობა გართულებების გარეშე მიმდინაროებს და ისინი წარმატებით მშობიარობენ.
ორსულობის პერიოდში ასთმის სიმწვავე ხშირად იცვლება, შესაბამისად ორსულებს ესაჭიროებათ უფრო ინტენსიური მეთვალყურეობა და რეგულარული მკურნალობა ასთმის სიმპტომების კონტროლის მისაღწევად.
ორსულთა ნაწილში დაავადების კლინიკური სურათი უმჯობესდება, ზოგჯერ პირიქით უარესდება ან უცვლელი რჩება .არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ასთმის მიმდინარეობა მსგავსია ერთმანეთზე მიყოლებული ორსულობებისას. ჩვეულებრივ, მძიმე ასთმა უფრომეტად უარესდება ორსულობისას, ვიდრე მსუბუქი, თუმცა მძიმე ასთმის მქონე ზოგიერთ პაციენტს შესაძლოა გაუმჯობესება აღენიშნოს, ხოლო მსუბუქი ასთმის ზოგი ერთპაციენტს კი - გაუარესება. უმეტესად ასთმის გაუარესება ორსულობის 24-36 კვირაზე აღინიშნება,თუმცა უფრო ადრეც პირველივე ტრიმესტშივე შეიძლება მოხდეს კლინიკური გამწვავება. ზოგიერთ ქალს ასთმა პირველად ორსულობის დროს უვლინდება,რაც იმას ნიშნავს რომ დაავადება უსიმპტომოდ მიმდინარეობდა, ორსულობით განპირობებულმა ჰორმონალურმა და იმუნური სისტემის ცვლილებებმა კი ხელი შეუწყო მის გამწვავებას და კლინიკურ გამოვლინებას.
რა გავლენა შეიძლება იქონიოს ბრონქულმა ასთმამ ნაყოფზე?
დაავადების სწორად მკურნალობისა და ადეკვატური მეთვალყურეობის დროს დედისა და ნაყოფის მდგომარეობის გართულებების არსებობის რისკი ძალზედ მცირეა, თითქმის არც არსებობს.
ცუდად კონტროლირებული ასთმა შესაძლოა ნაყოფის მცირე მასის, ნაადრევი მშობიარობის, დაბადებისას თანდაყოლილი დეფექტების და სიკვდილის მიზეზიც კი გახდეს.
შესაძლოა საფრთხე დაემუქროს არა მარტო ნაყოფს, არამედ დედასაც.
ასთმის ერთ-ერთი ნიშანია გართულებული სუნთქვა. სუნთქვის მიზანი კი ორგანიზმის ჟანგბადით მომარაგებაა. ორსულ ქალს ჟანგბადის მოთხოვნილება ეზრდება 25%-ით. ორსულობის დროს ნაყოფის ორგანიზმი ჟანგბადით დედის განმარაგდება.თუ სუნთქვა გაძნელებულია, დედის და ნაყოფის ორგანიზმში ხვდება ნაკლები ჟანგბადი, რაც ნაყოფზე ცუდად მოქმედებს. ორსულებში საჭიროა ასთმის გამწვავების აგრესიული მკურნალობა, რათა თავიდან იქნეს აცილებული ნაყოფის ჰიპოქსია (ჟანგბადის ნაკლებობა). ძალიან მნიშვნელოვანია ასთმის ძლიერი შეტევების თავიდან აცილება, უკიდურეს შემთხვევაში კი მათი სწრაფი მოხსნა.
რისკები ორსულისთვის:
- მაღალი არტერიული წნევა
- პრეეკლამფსია
- ხანგრძლივი ტოქსიკოზი ორსულობის საწყის სტადიაზე (ორსულთა ჰიპერემეზისი);
- ნაადრევი მშობიარობა (მშობიარობა 37 კვირის ვადამდე)
- ორსულთა ჰიპოქსია (იშვიათად სიკვდილი)
რისკები ნაყოფისთვის:
- ნაყოფის საშვილოსნოსშიდა ზრდის შეფერხება
- მცირე მასის ახალშობილი
- ნაყოფის ჰიპოქსია
- დღენაკლულობა
- ნაყოფის მკვდარშობადობა
გახსოვდეთ, რომ რაც უფრო კონტროლირებადია დაავადება, მითუფრო ნაკლებია გართულებების განვითარების რისკი.
ბრონქული ასთმის მკურნალობა ორსულობისას და მისი გავლენა ნაყოფზე:
ასთმით დაავადებულ ქალებს უნდა ჩაუტარდეთ კონსულტაცია ორსულობამდე, ორსულობის განმავლობაში ასთმის კონტროლის მიზნით ასთმის საწინააღმდეგო მკურნალობის გაგრძელების მნიშვნელობისა და უსაფრთხოების შესახებ.ასთმის კონტროლის მიღწევა და კონტროლის შენარჩუნება მოითხოვს პარტნიორული ურთიერთობის ჩამოყალიბებას პაციენტსა და მისი ჯანმრთელობის დაცვის გუნდს შორის.კარგად კონტროლირებადი ასთმის შემთხვევაში ძალზედ მცირეა ნაყოფის ან დედის გართულებების არსებობის რისკი.ორსული პაციენტები ასთმით, საჭიროებენ რჩევებს მასზედ, რომ მათთვის უფრო დიდი რისკია ასთმის მართვაზე კონტროლის დაკარგვა და განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ასთმის რეგულარული მკურნალობა.
მკურნალობის გეგმის შერჩევა ხდება ინდივიდულაურად,დაავადების სიმწვავისა და ნაყოფის უსაფრთხოების გათვალისწინებით. სპეციალისტი დანიშნავს ისეთ მედიკამენტებს, რომელიც ყველაზე უსაფრთხოა ორსულის და განსაკუთრებით ნაყოფის ჯანმრთელობისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ არც ერთი მედიკამენტი არ იძლევა სრული უსაფრთხოების გარანტიას, კლინიკური კვლევებით ნაჩვენებია, თუ რომელი პრეპარატები არ აყენებს ნაყოფს ზიანს.
აღსანიშნავია, რომ მედიკამენტებით გამოწვეული ნაყოფის დეფექტები ძალზედ იშვიათია და არ აღემატება 1%-ს.
ორსულ პაციენტებში ასთმის კონტროლის მიზნით შესაძლებელია საინჰალაციო სტეროიდების გამოყენება (ბუდეზონიდი). საინჰალაციო ანთების საწინააღმდეგო მკურნალობა ამცირებს ასთმის მწვავე შეტევებისა და ასთმის გამწვავების გამო განმეორებითი ჰოსპიტალიზაციების რისკს ორსულობის დროს და აგრეთვე მათი უპირატესობა იმაშია, რომ ისინი ხვდება პირდაპირ ფილტვებში ,ძალზედ მცირე რაოდენობით ხვდებიან სისხლში და შესაბამისად ნაყოფის ორგანიზმში წამლის მოხვედრის შანსი მინიმალურია.
ორსულ პაციენტებში ასთმის კონტროლის მიზნით ასევე გამოიყენება ლეიკოტრიენების მოდიფიკატორი, კერძოდ, მონტელუკასტი .
პრეპარატებისუმრავლესობაინჰალატორისფორმისაა.
რაცშეეხებამედიკამენტებს, რომლებცმიიღებაორალურადანინექციისსახით, მათიგამოყენებისდროსსიფრთხილისდაცვაასაჭირო, რადგანისინისწრაფადშეიწოვებაორგანიზმისმიერდაარისრისკირომმოხვდნენნაყოფისორგანიზმში.
მნიშვნელოვანია- არასოდესარშეწყვიტოთმედიკამენტებისმიღებადაარშეცვალოთდოზაექიმისნებართვისგარეშე. მკურნალობაშირაიმეცვლილებისშეტანასაჭიროამხოლოდორსულობისდამთავრებისშემდეგ.
ნებისმიერიმედიკამენტისმიღებამდეასთმითდაავადებულმაორსულმაანორსულობისმსურველმააუცილებლადუნდაგაიაროსსპეციალისტთანკონსულტაცია.
ასთმადამშობიარობა:
მშობიარობისდროსასთმურიშეტევაიშვიათია, ასთმისმქონექალთა 10 %-საღენიშნებადაავადებისთვის დამახასიათებელისიმპტომებისგანვითარება.სამედიცინო პერსონალი წინასწარ უნდა იყოს ინფორმირებული დაავადების არსებობის შესახებ, რათა სიმპტომების გამწვავების შემთხვევაში დროული და ადეკვატური დახმარება აღმოუჩინონ მშობიარეს.შეტევებისმართვაშესაძლებელია(მაგ:საინჰალაციო სტეროიდების გამოყენებით)ამიტომასთმიანიორსულები, ჩვეულებრივ, ფიზიოლოგიურადმშობიარობენ და ასთმაარწარმოადგენსსაკეისროკვეთისჩვენებას.
ძუძუთიკვებაასთმისდროს:
ასთმა არ წარმოადგენს ძუძუთი კვების უკუჩვენებას.რაცშეეხებაასთმისსაწინააღმდეგომედიკამენტებისგამოყენებასლაქტაციისპერიოდში,ისინიძალზემცირერაოდენობითხვდებიანდედისრძეშიდაუსაფრთხოაახალშობილისთვის.ამშემთხვევაშიცრეკომენდებულიაინჰალატორისფორმისპრეპარატებისგამოყენება. ზოგადადკიძუძუთიკვებისდროსგამოიყენებაიგივემედიკამენტები, რაცგამოიყენებოდაორსულობისდროს,შესაბამისიდოზებითრისკისადასარგებლისგათვალისწინებით.
ძუძუთიკვებააუცილებელიადაგარკვეულწილადახალშობილისდამცველობითმექანიზმსწარმოადგენსშემდგომშიასთმისგანვითარებისთვალსაზრისით.საფუძვლიანადიქნაგამოკვლეულიკვებისროლიასთმისგანსავითარებაში, განსაკუთრებით, ძუძუთიკვებისშემთხვევაში. მიღებულიმონაცემებისთანახმად, ადრეულიბავშვობისასაკშიხიხინითმიმდინარედაავადებებისსიხშირეუფრომაღალიაიმბავშვებში, რომლებიციკვებებიანხელოვნურისაკვებით, ძროხისანსოიოსრძით, ვიდრეიმბავშვებში, რომლებიციმყოფებიანბუნებრივკვებაზე.
იზრდებათუარა ბრონქულიასთმისმქონედედებისახალშობილებშიასთმისგანვითარებისრისკი?
ასთმაყველასშეიძლებადაემართოს, მაგრამმისიგანვითარებისალბათობაგანსაკუთრებითმაღალიაიმბავშვებში, რომელთაოჯახისრომელიმეწევრსასთმისესათუისგამოვლინებააღენიშნება, ბრონქულიასთმასერიოზულიპრობლემაა, მისიქრონიკულდაავადებადჩამოყალიბებაადრეულასაკშიიწყება. ამიტომ, მეტადმნიშვნელოვანიაადრეულიდიაგნოსტიკადაადეკვატურიმკურნალობა, ხოლოგენეტიკურიგანწყობისშემთხვევაში – დაავადებისგანვითარებისპროფილაქტიკა.
რეკომენდაციები:
- ორსულიმაქსიმალურადუნდაერიდოსგამაღიზიანებელფაქტორებს , შესაბამისადნაკლებიიქნებადაავადებისგამწვავებისეპიზოდებიდაწამლისნაკლებიდოზისმიღებაგახდებასაჭირო. ასთმისგანვითარებისთვისრისკ-ფაქტორებსწარმოადგენენალერგენები (ოთახისმტვრისტკიპები, ბეწვიანიცხოველები, მწერები, მცენარეთამტვერი, სოკოებიდასხვა), პროფესიულიირიტანტები, თამბაქოსწევა, რესპირაციული (ვირუსული) ინფექციები, ფიზიკურიდატვირთვა, ძლიერიემოციები, ქიმიურიირიტანტებიდამედიკამენტები (ასპირინი, ანთებისსაწინააღმდეგოარასტეროიდულისაშუალებები, ბეტა-ბლოკერებიდასხვა).
- ისეირნეთსუფთაჰაერზე, ხშირადგაანიავეთოთახი.
- ერიდეთ მაღალ ტენიანობას,შეეცადეთ ოთახში სადაც იმყოფებით ტენიანობა არ აღემატებოდეს 50 %ს.
- მოერიდეთკვებითალერგენებს: ესშეიძლებაიყოსსხვადასხვაკონსერვანტები (ნიტრატები, ნიტრიტები, სულფიდები), სტაბილიზატორებიდასხვაქიმიურიდანამატები, რომლებსაცურევენსაკვებშიშენახვისვადისგასახანგრძლივებლად).აგრეთვე: ზღვისპროდუქტები, ცხოველურიცხიმები, თაფლი, შოკოლადი, ციტრუსები;
- უარი თქვით ისეთ ნივთებზე,რომლებიც მტვრის ბუნებრივ რეზერვუარს წარმოადგენენ(ნოხები, რბილი ავეჯი,ძველი წიგნები)
- ბინისდალაგებადარბილიავეჯისგასუფთავებასაჭიროაყოველდღიურად, აუცილებლადსველიწესით.
- მოერიდეთთამბაქოსკვამლს , საყოფაცხოვრებოდანიშნულებისქიმიკატებს (საღებავი, ლაქიდაა.შ)
- აყვავებულიხეების, ბუჩქების, სოკოების, ბალახებისმტვერიძლიერიალერგენებია. თავიაარიდეთმათთანკონტაქტს.
- ბუმბულისბალიშები, საბნებიდალებებისინთეტიკურითჩაანაცვლეთ
- თავიაარიდეთშინაურდაგარეულცხოველებთანყოველგვარკონტაქტს, რადგანსაფრთხესწარმოადგენსცხოველისნერწყვის, ბეწვის, შარდისდაკანისნარჩენები;
- თავი არიდეთ გადაცივებას.
- ძალიანმნიშვნელოვანიაგრიპისთავიდანაცილება. რეკომენდებულიაგრიპისსაწინააღმდეგოაცრა . ისუსაფრთხოადაიცავსროგორცმომავალდედასმთელიორსულობისპერიოდში, ასევემომავალპატარასდაბადებიდანრამდენიმეთვისმანძილზე.
- ქალებისუმრავლესობას, ასთმისგარდააწუხებთალერგიები, მაგალითადალერგიულირინიტი. ამიტომ, ალერგიებისმკურნალობაასთმისმკურნალობისადამართვისძალიანმნიშვნელოვანინაწილია.
- მიიჩნევა, რომასთმისშეტევებისშეჩერებასხელსუწყობსსითხისმოხმარებისგაზრდა. სვითსუფთაწყალიანტუტენატრიუმიანიმინერალურიწყალი. ასთმისმსუბუქიშეტევისასშესაძლოაშვებამოგგვაროთცხელმასასმელმა.
